Co to jest ABS i jak działa w samochodzie

Uklad ABS, z j. ang. Anti-Lock Breaking System zapobiega blokowaniu kół pojazdu podczas hamowania. Został stworzony po to aby umożliwiać jednoczesne hamowanie (szczególnie gwałtowne) z możliwością kierowania pojazdem. W samochodach osobowych jest stosowany od lat 70. ubiegłego wieku, a od 1 maja 2004r jest wyposażeniem obowiązkowym wszystkich nowych aut wyprodukowanych w Unii Europejskiej. Do dziś, jeden z głównych producentów tego układu, firma Bosch, wprowadził już czwartą generację tego systemu.

Główne podzespoły układu hamulcowego z ABS

Oprócz standardowych części każdego układu hamulcowego czyli tarcz i klocków lub bębnów i szczęk (na tylnej osi), dociskanych do siebie zaciskami sterowanymi hydraulicznie przez kierowcę za pomocą pompy hamulcowej, w systemie ABS występują dodatkowe elementy:
Modulator ABS ze sterownikiem elektronicznym
Jest to urządzenie, które otrzymując ciśnienie z pompy hamulcowej uruchamianej przez kierowcę samochodu, rozdziela je pomiędzy poszczególne koła w taki sposób aby ograniczyć poślizg (zapobiec zablokowaniu) każdego z nich. Działaniem modulatora kieruje sterownik, otrzymujący sygnały głównie od czujników prędkości kół. W nowoczesnych układach sterownik jest zintegrowany z modulatorem i masa tych części wynosi niewiele ponad 1 kg, gdy jedne z pierwszych konstrukcji ważyły ponad 4 kg.

Modulator ABS zintegrowany ze sterownikiem jest najczęściej umieszczony w komorze silnika samochodu

Czujniki prędkości kół

Znajdują się przy każdym kole i pozwalają zmierzyć prędkość kątową, a tym samym określić czy dane koło jest zablokowane oraz poinformować o tym sterownik układu ABS. Działają na zasadzie magnetoindukcyjnej współpracując z tarczami zębatymi mocowanymi na piastach kół lub pierścieniami magnetycznymi, które są elementami łożysk. Sensory są najbardziej narażonym na awarię podzespołem systemu, gdyż są narażone na pracę w dużych drganiach pochodzących z podwozia, w otoczeniu wody, błota a zimą także soli stosowanej na drogach. Warto wiedzieć, że uszkodzenie choćby jednego z czujników lub jego instalacji elektrycznej, powoduje dezaktywację całego układu ABS i wyświetlenie komunikatu o awarii na kokpicie samochodu. Żółta kontrolka oznacza, że hamulce w dalszym ciągu działają, jednak podczas gwałtownego hamowania na śliskiej nawierzchni koła będą się blokowały i sterowność będzie mocno ograniczona. Tendencja do blokowania się kół bywa w tym przypadku nawet większa niż w samochodzie, który nie ma ABS w ogóle!

Kontrolka sygnalizująca awarie układu ABS. Po przekręceniu kluczyka w pozycję zapłonu zaświeca się sygnalizując autodiagnozę systemu, po chwili powinna zgasnąć

Jak hamuje pojazd wyposażony w ABS?

Jak już wspomniano podstawowa funkcja układu to umożliwienie gwałtownego hamowania z jednoczesną możliwością skręcania bez poślizgu pojazdu, np. podczas omijania przeszkody. System funkcjonuje tak jakby kierowca naprzemiennie, bardzo szybko wciskał i odpuszczał hamulec. Maksymalny poślizg kół podczas takiego hamowania wynosi 10-30%. Podczas awaryjnego hamowania modulator w taki sposób steruje ciśnieniem, że kierowca na pedale hamulca odczuwa czasami bardzo silne drgania. W tej sytuacji jeśli chcemy szybko się zatrzymać, absolutnie nie należy zmniejszać siły nacisku na pedał, a wręcz przeciwnie, wciskać go możliwie mocno.
Dodatkową zaletą ABS jest to, że zazwyczaj skraca on drogę hamowania. Istnieją jednak pewne wyjątki, na niektórych rodzajach luźnych nawierzchni np. na piasku lub śniegu, lepsze efekty daje hamowanie z zablokowanymi kołami.
Eksploatacja

Obsługa układu ABS polega na dbałości o mechaniczną sprawność hamulców i instalacji elektrycznej układu. Bardzo ważną sprawą jest także poziom i jakość płynu hamulcowego. Zbyt duża zawartość wody w płynie (powyżej 3%) może powodować zaburzenia w funkcjonowaniu i nawet prowadzić do korozji zaworów modulatora ABS. Większość nowoczesnych systemów, współpracujących także z ESP (układem stabilizacji toru jazdy) powinna pracować na płynie o obniżonej lepkości (oznaczenia DOT 4 LV, SL6, ESP), który zapewnia szybszą reakcję zaworów sterujących.